ABD Başkanı Donald Trump, Kanada ve Meksika’dan yapılan ithalatlara yüksek oranlı ek gümrük vergileri getirme tehditlerini hayata geçirmeye hazır görünüyor. Trump, “Amerika’nın ticaret konusunda yıllardır adaletsizliğe uğradığını” savunarak, cumartesi günü itibarıyla Kanada’ya yönelik cezalandırıcı vergileri uygulamaya koyacağını açıkladı.
Tarife Tehdidi: Arka Plan ve Gelişmeler
•İlk Tehdit: Trump, ikinci görev döneminin “ilk gününde” Kanada ve Meksika’dan gelen tüm ithalata %25 gümrük vergisi uygulayacağını Kasım sonlarında duyurmuştu.
•Erteleme ve Yeni Tarih: Geçtiğimiz pazartesi bu kararı ertelemiş olsa da, 1 Şubat’ın yeni uygulanma tarihi olarak işaret edildiği belirtilmişti.
•Son Karar: Trump, Perşembe günü Beyaz Saray’da gazetecilere yaptığı açıklamada, tarifeleri cumartesi günü uygulamaya koyacağını doğruladı. Ayrıca vergilerin zamanla daha da artabileceği sinyalini verdi.
Trump, Kanada’nın “adil ticaret” yapmadığını, özellikle petrol, kereste ve çeşitli ürünlerin ABD tarafından kolayca temin edilebileceğini söyledi. Başkan, Kanada’dan gelen ithalatın ABD ekonomisi için “vazgeçilmez” olmadığını öne sürüyor.
Öte yandan Trump, bu kararına gerekçe olarak sınır güvenliği (yasa dışı göçmenler ve uyuşturucu geçişleri) ve ticaret açığı konularını gösteriyor.
Petrol ve Diğer Ürünlerin Durumu
•Petrol “Belki” Hariç Tutulabilir: Trump, önce “petrolün bu tarifelerle ilgisi olmayacağını” söylese de, kesin kararın henüz verilmediğini vurguladı.
•Kanada’nın Misilleme Seçenekleri: Kanada federal hükümeti, ABD’ye giden enerji ihracatını kısıtlama veya ek ihracat vergileri gibi her seçeneğin masada olduğunu söylüyor. Fakat Alberta Eyalet Başbakanı Danielle Smith, bu tür misillemelere karşı çıkıyor ve “önceliğimiz, ABD’nin güvenlik endişelerini çözmek olmalı” diyor.
Federal ve Eyaletler Arası Gerginlikler
Bu süreç, Kanada federal hükümeti ve bazı eyalet yöneticileri arasında da tansiyon yarattı. Alberta Başbakanı Smith, “Kanada’nın sınır güvenliğini artırması ve Trump’ın endişelerine doğrudan yanıt vermesi gerekir,” diyerek federal hükümetin misilleme tehdidini eleştiriyor.
Smith’in Basın Sözcüsü Sam Blackett, perşembe günü CTV News’e gönderdiği e-posta açıklamasında, “Beyaz Saray kararını açıklayana kadar durumu izliyoruz” ifadelerini kullandı. Ayrıca Smith, federal hükümetin “ABD-Kanada sınırındaki uyuşturucu ve yasa dışı göçe karşı daha güçlü bir koordinasyon sağlayacak uzman bir ‘border czar’ ataması” çağrısında bulunuyor.
Kanada Hükümeti’nin Diplomatik Çabaları
•Joly ve McGuinty Washington’da: Dışişleri Bakanı Mélanie Joly ve Kamu Güvenliği Bakanı David McGuinty, ABD’li yetkililerle görüşmek üzere Washington’a gitti.
•Yeni Tedbirler ve Kaynaklar: Kanada, sonbahar ekonomik güncellemesinde 1,3 milyar dolarlık bütçeyi sınır güvenliği için tahsis edeceğini duyurmuştu. Bu hamleyle Trump’ın temel şikâyetlerinden biri olan “güvenlik açığı”na çözüm getirilmek isteniyor.
•Maliye Bakanı’ndan Sessiz Diplomasi: Bir hükümet kaynağına göre, Kanada Maliye Bakanı Dominic LeBlanc, Trump’ın Ticaret Bakanı adayı Howard Lutnick’e bir “sınır güvenliği videosu” göndermiş. Amaç, Kanada’nın sınırı sıkılaştırma çabalarını ortaya koymak.
Buna rağmen Joly, Washington’da gazetecilerin “Tarifeler tamamen önlenebilir mi?” sorusuna net bir yanıt vermedi, ancak ticaret savaşından kaçınmanın her iki taraf için de kritik olduğunu vurguladı.
Kanada’nın Misilleme Planı
Konuya yakın üst düzey bir hükümet kaynağı, Kanada’nın üç aşamalı bir misilleme planı hazırladığını belirtiyor:
1.Küçük Bir Listeyle Başlangıç: İlk etapta Kentucky burbonu ve Florida portakal suyu gibi belirli Amerikan tüketim ürünlerine gümrük vergisi getirilmesi.
2.Daha Geniş Liste: İkinci adımda, 37 milyar dolar değerinde daha uzun bir ABD ürünleri listesine ek vergiler uygulanması.
3.Ek 110 Milyar Dolarlık Yaptırım: Eğer Trump yönetimi tarifelerde ısrarcı olursa, üçüncü ve en büyük adımda 110 milyar dolarlık ek sektöre misilleme yapılması.
Eyaletler ve Siyasi Tepkiler
•Ontario Muhalefet Lideri Doug Ford: Trump’ın “Kanada’yı ekonomik güç kullanarak ilhak etme” söylemlerine sert tepki gösteriyor. “Federal hükümetin dolara dolar, tarifeye tarife esasıyla güçlü bir karşılık vermesi gerekiyor. Kanada bu kavgayı başlatmayacak, ama kazanmak için hazır olmalı,” diyor.
•Seçime Gidiyor: Ford, Ontario Eyalet Meclisi’nin feshedilmesini talep etti ve bu konudaki duruşunu güçlendirmek için yeni bir seçim süreci başlatmak istediğini söylüyor.
Son Dakika: Trump’tan Çelişkili Mesajlar
Trump’ın perşembe günkü açıklaması, ABD Ticaret Bakanı adayı Howard Lutnick’in “Kanada sınır güvenliğini artırırsa şubat ayındaki tarife planı askıya alınabilir” beyanından sadece bir gün sonra geldi. Lutnick, tarifeleri iki aşamada uygulamayı düşündüklerini ve ilk aşamanın sadece sınır güvenliğiyle ilgili olduğunu söylemişti.
Kanada Başbakanı Justin Trudeau, eyalet başbakanlarıyla yaptığı sanal toplantıda, “sınır güvenliği konusundaki iyileştirmelerin” 1 Şubat’ta uygulanacak tarifelerin önlenmesine yardımcı olabileceğini aktarmıştı. Ancak Trump’ın son açıklamaları, bu ihtimali belirsizleştiriyor.
NDP Lideri Singh’ten Parlamento Çağrısı
Jagmeet Singh, Trump’ın tarifelerine karşı “karşı önlemleri” hızla uygulayabilmek için parlamentonun mart sonuna kadar tatilde olmaması gerektiğini savunuyor.
•Parlamentonun Geri Çağrılması: Singh, “Hükümetin, işçileri koruyacak ve Trump’a misilleme uygulayacak düzenlemeler için parlamentoyu derhal toplanmaya çağırması lazım” diyor.
•Baharda Seçim Kesin: Singh, mart ayında hükümeti düşüreceğini (güven oylamasında hayır oyu vereceğini) tekrarlasa da bu süreçte acil önlemlerin alınması gerektiğini vurguluyor.
Kaynaklara göre federal hükümet, Trump tarifeleri uygulandığı takdirde firmalar ve Kanadalılar için bir teşvik paketi hazırlamayı planlıyor. Ancak bu destek paketi, tarifelerin kapsamına ve boyutuna göre şekillendirilecek.
Sonuç
Kanada-ABD ilişkilerinde gerilim her geçen gün tırmanıyor. ABD Başkanı Trump’ın, Kanada’dan gelen ithalata karşı sert tarifeler getirme kararı, “sınır güvenliği ve ticaret açığı” gibi konuları gerekçe göstererek açıklansa da, iki ülke arasındaki ekonomik ve siyasi etkileşimi derinden etkiliyor.
Kanada hükümeti, diplomatik girişimler ve üç aşamalı misilleme planıyla yanıt vermeye hazırlanıyor. Eyalet liderleri ve muhalefet partileri farklı stratejiler önerse de, ortak görüş: Kanada bu kavgayı çıkarmayı istemiyor, ama kazanmak için hazırlıklı olmak zorunda.
Önümüzdeki günlerde, Trump’ın cumartesi ilan ettiği tarifeleri kesin olarak uygulayıp uygulamayacağı, Kanada’nın hangi misillemeleri yürürlüğe koyacağı ve Amerikan kamuoyunun bu duruma nasıl tepki vereceği merak konusu. Kısacası, Kanada-ABD sınırının her iki tarafında da heyecanlı ve belirsiz bir süreç bizleri bekliyor.
