Savunma Bakanı Bill Blair, ABD yapımı F-35’ler yerine alternatif savaş uçaklarını gündeme aldı. İlk 16 uçak için ödeme yapıldı, ancak geri kalan filo için Avrupa seçenekleri masada.
Kanada, ABD ile yaşanan ticaret gerilimleri ve Başkan Donald Trump’ın ekonomik güç kullanarak Kanada’yı ilhak etme tehditleri nedeniyle F-35 savaş uçakları alımını yeniden değerlendiriyor. Savunma Bakanı Bill Blair, Cuma gecesi yaptığı açıklamada, ABD yapımı F-35’ler yerine alternatif savaş uçaklarını inceleyeceklerini ve rakip üreticilerle görüşmeler yapacaklarını duyurdu. Bu açıklama, Başbakan Mark Carney’nin yeni kabinesinde göreve başlamasının hemen ardından geldi.
F-35 Alımı Neden Yeniden Gündemde?
Kanada, 2023 yılında ABD savunma devi Lockheed Martin ile 88 adet F-35 savaş uçağı alımı için anlaşma imzalamıştı. Ancak, Trump yönetimiyle yaşanan gerginlikler ve Kanadalılar arasında ABD yapımı uçaklara karşı artan tepkiler, hükümeti bu kararı yeniden gözden geçirmeye itti. Savunma Bakanı Blair, CBC’nin Power & Politics programında yaptığı açıklamada, “Hava Kuvvetlerimiz F-35’i ihtiyaç duydukları platform olarak belirledi, ancak diğer alternatifleri de inceliyoruz. Tüm bu savaş uçaklarının F-35 olması gerekiyor mu, bunu araştırıyoruz,” dedi.
Kanada, ilk 16 F-35 uçağı için ödeme yapmış durumda ve bu uçakların önümüzdeki yılın başında teslim edilmesi bekleniyor. Ancak, geri kalan filonun Avrupa menşeli uçaklarla tamamlanması gündemde. Blair, Başbakan Carney’den bu konuyu incelemesini ve özellikle uçakların Kanada’da üretilmesi fırsatlarını araştırmasını istediğini belirtti.
İsveç Yapımı Gripen Alternatifi
Blair, İsveç yapımı Saab Gripen uçaklarının da değerlendirildiğini söyledi. Gripen, F-35’in ardından Kanada’nın savaş uçağı yarışmasında ikinci sırada yer almıştı. İsveç’in teklifi, uçakların Kanada’da üretilmesini ve fikri mülkiyet transferini içeriyor. Bu, uçakların Kanada’da bakımının yapılabilmesini sağlayacak bir avantaj sunuyor. F-35’lerin büyük bakım, revizyon ve yazılım güncellemeleri ise ABD’de yapılıyor.
Karışık Filo Fikri ve Maliyet Endişeleri
Kanada Hava Kuvvetleri, uzun süredir karışık bir filo fikrine karşı çıkıyor. İki farklı uçak modeli, iki ayrı eğitim rejimi, farklı hangarlar ve tedarik zinciri anlamına geliyor. Savunma planlamacıları, bunun çok maliyetli olacağını yıllardır savunuyor. Ancak, 1980’lerde CF-18’ler satın alınana kadar Kanada, karışık bir filo kullanıyordu.
Lockheed Martin’den Açıklama
Blair’in açıklamalarından önce, Lockheed Martin, Portekiz’in F-35 programından çıkma planının Kanada’yı etkileyip etkilemeyeceği sorusuna yanıt verdi. Şirketin Küresel Medya İlişkileri Direktörü Rebecca Miller, “Lockheed Martin, Kanada Kraliyet Hava Kuvvetleri ile olan güçlü ortaklığımızı ve tarihimizi değerli buluyor ve bu ortaklığı gelecekte de sürdürmeyi dört gözle bekliyoruz,” dedi. Miller, ayrıca F-35’lerin bir “öldürme düğmesi” olduğu yönündeki iddiaları da yalanladı.
Sözleşmeden Çıkmanın Maliyeti
Kanada’nın F-35 alımından tamamen veya kısmen vazgeçmesi durumunda bir tür sözleşme cezası ödemesi gerekecek. Ancak, bu cezanın ne kadar olacağı henüz net değil. Emekli Yarbay ve eski F-35 test pilotu Billie Flynn, Trump’ın tehditlerinin ABD savunma sektörüne olan güveni sarstığını belirterek, “Kanada, bu sözleşmenin ilerlemesi veya Amerikan silahlarının satın alınmasındaki güven riski konusunda işlemsel bir bakış açısı benimsemek zorunda,” dedi.
Kanada Havacılık Endüstrisi İçin Risk
F-35 sözleşmesinden çıkmanın bir diğer önemli etkisi, Kanada havacılık şirketlerinin bu uçağın tedarik zincirinin bir parçası olması. 1997-2021 yılları arasında bu iş birliği, Kanada ekonomisine 1,3 milyar dolar katkı sağladı. Bu nedenle, sözleşmeden çıkmanın ekonomik sonuçları da dikkate alınacak.
Sonuç: Kanada’nın Savunma Stratejisi Yeniden Şekilleniyor
Kanada’nın F-35 alımını yeniden değerlendirmesi, ABD ile yaşanan gerilimlerin savunma alanına da yansıdığını gösteriyor. Hükümet, hem ulusal güvenlik ihtiyaçlarını hem de ekonomik çıkarlarını dengelemeye çalışıyor. Avrupa menşeli alternatiflerin masada olması, Kanada’nın savunma stratejisinde yeni bir sayfa açabilir.
