Kanada’da bir grup yerli tarafından 2012’de açılan davada hükümet, yatılı okullarda yerlilere karşı kültürel soykırım işlendiği gerekçesiyle 2,8 milyar Kanada doları tazminat ödemeyi kabul etti.
Yerli çocukların ailelerinden koparılarak 19. yüzyılda açılan kilise okullarına zorla alınması ve sonrasında yaşanan ihlaller, “İlk Millet” (First Nation) olarak bilinen yerli grup tarafından yargıya taşındı.
Kanada’da yerli halkla ilişkilerle görevli Bakan Marc Miller, “Bu kararın geçmişin acılarını silmeyeceğini veya telafi etmeyeceğini biliyoruz. Ancak bu kararla biz Kanada’nın geçmişinden kaynaklanan kolektif felaketle yüzleşmek istiyoruz.” dedi.
Hükümet tazminat ödemeyi kabul etmesine rağmen, bu paranın ödenebilmesi için mahkeme tarafından da onaylanması gerekiyor.
Mahkemenin de onaylaması halinde bu para hükümetten bağımsız, kar amacı gütmeyen bir fona verilecek.
Kanada’da devlet tarafından geçmişte finanse edilen zorunlu yatılı kilise okulları, “çocukları asimile etmeyi ve yerli kültürleri ve dilleri yok etmeyi amaçlayan bir politikanın parçası” olarak görülüyor.
Dava ilk olarak 2012 yılında First Nation olarak bilinen yerli grubun 325 üyesi tarafından Kanadalı yerlilerin yatılı okullarda uğradıkları ihlalleri gündeme getirmek için açıldı.
Geçen hafta ortaya çıkan mezarlar
Kanada’da geçen hafta Ontario bölgesindeki eski yatılı kilise okulu sahasındaki araştırmada, mezar olduğu değerlendirilen 171 yeni yer tespit edildiği, bunların okulda yatılı kalan çocuklara ait mezarlar olabileceği açıklanmıştı.
Ülkede son olarak Mart 2022’de, Kanada’nın Alberta eyaletindeki eski bir yatılı kilise okulu arazisinde, resmi kayıtlarda görünmeyen 169 çocuk mezarı tespit edilmişti.
İlk mezarlar 2021’de keşfedilmişti
Kanada’nın Sakatchewan eyaletindeki Cowessess Bölgesi First Nation Yerlileri Şefi Cadmus Delorme, 24 Haziran 2021’de, 1990’lara kadar faaliyet göstermiş bölgedeki Marieval Yatılı Kilise Okulunun bahçesinde resmi kayıtlarda olmayan 751 çocuk cesedi kalıntısının olduğu mezarlar bulunduğunu açıklamıştı.
Ülke genelindeki 139 okulda başlatılan derine nüfuz eden radar taramalarında, ilk kez 29 Mayıs 2021’de, British Columbia eyaletinin Kamloops kentindeki diğer bir yatılı kilise okulunun bahçesinde 215 çocuğa ait ceset kalıntılarının olduğu kayıt dışı mezarlar ortaya çıkarılmıştı.
Kiliselerin yatılı okulları asimile merkezi işlevi gördü
İlki 1840’ta Katolik Kilisesi tarafından Kanada hükümeti adına açılan ve sonuncusu 1997’de kapatılan yatılı kilise okulları, 150 binden fazla yerli çocuğun ailelerinden zorla koparılarak alıkonulduğu yerler olarak tarihe geçti.
Beyaz çoğunluğun hakim olduğu topluluklara “entegre edilmek için” zorla ailelerinden ve kültürlerinden uzaklaştırılan Kızılderili çocukların büyük kısmının kötü muameleye maruz kaldığı, açlık ve soğuğun yanı sıra cinsel ve fiziksel tacize uğradığı, hatta bazı çocuklar üzerinde tıbbi deneyler yapıldığının belirlendiği öne sürüldü.
Yatılı kilise okullarında yaşanan trajedinin tüm boyutları ile ortaya çıkarılması için 2008’de Kanada’da Hakikat ve Uzlaşma Komisyonu kuruldu.
Hayatta olan mağdurların 6 bininden fazlasını dinleyen Komisyon, çalışmalarını 2015’te tamamladı ve yaşananları “kültürel soykırım” olarak tanımlayarak 4 bin sayfalık rapor yayımladı.
Bazı kaynaklarda, kilise okullarında kalırken ölen çocukların sayısı 4 bin 200 olarak verilirken, Komisyon raporunda, ölümlerin kilise yönetimlerince belgelenmemesi nedeniyle bu sayının 5 bin 995 olduğu kaydedildi.
