Kanada göz alıcı doğası ve nazik insanlarıyla ünlü. Gezmek için fazlasıyla eğlenceli olan geniş, güzel ve çok kültürlü bir ülke. Tüm bu özellikleriyle şaşırtan tarafları da var tabii.
1. Büyüklük
Ülke, yaklaşık on milyon kilometrekarelik yüzölçümüyle Rusya’dan sonra dünyanın en büyük ikinci ülkesi. Bu, Birleşik Krallık’ın 40 katı demek! Yönetim açısından da on eyalet ve üç bölgeye bölünmüş.
Batıda ve güneyde Birleşik Devletler ile 8891 km sınırı var. Bu da ülkeyi, dünyanın en uzun kara sınırına sahip yer yapıyor.
Genişliği bu kadar ile sınırlı değil. Tüm sahil şeritlerinin uzunluğu 240.000 kilometreyi geçiyor. Haliyle dünyanın en uzun sahiline de ev sahipliği yapıyor. Öyle ki, Kanada’nın kıyı şeritlerini yürümek isterseniz, 4 yıldan fazla sürüyor.
Kanada’nın en büyük milli parkı olan Wood Buffalo Ulusal Parkı, Hollanda’danın yüzölçümünden daha büyük.
2. Şehirleri Dünya Standartlarında
Economist’in 2017 yılında yaptığı Dünyanın En Yaşanılabilir Şehirleri sıralamasında, ilk on kent içinde Kanada’dan 3 şehir yer aldı. Bunlar Vancouver (üçüncü), Toronto (dördüncü) ve Calgary (beşinci) idi. Sıralamada sağlık, eğitim, çevre, altyapı ve istikrar şeklinde beş faktör yer alıyordu.
Kanada’nın ekonomisi çoğunlukla gelişmiş ticaret ağlarına ve doğal kaynaklara dayanıyor ve dünyanın 10. büyük ekonomisine sahip. Kişi başına düşen gelir sıralamasında dünyada 17. sırada. İnsani gelişme endeksinde ise 16. sırada.
3. Çok Kültürlü
Kanada, dünyada en yüksek göç oranlarına sahip ülke. Nüfusun %20’sinden fazlası başka bir ülkede doğdu ve bu oranın 2031 yılına kadar yaklaşık %50’ye ulaşması bekleniyor çünkü Kanada halkı göçü destekleyen bir politika izliyor. Ülke genelinde çok sayıda Aborijin insanı da dahil olmak üzere, yaklaşık 200 milliyet ve 250’den fazla etnik köken var.
4. İki Resmi Dil
Kanadalılar İngilizce ve Fransızca olmak üzere iki resmi dile sahip. 1969’da bunun resmi olarak kabul edilmesiyle Kanada, federal düzeyde çift dilli ve çok kültürlü bir ulus olarak kendini tanımladı. Fransızca dilinin sıklıkla kullanıldığı şehirler, Güney Manitoba, New Brunswick, Ontario ve Québec.
Kanada halkının %56’sının ana dili İngilizce, %21’inin ise Fransızca. Halkın Fransızcaya uyum sağlaması ve teşvik edilmesi için OQLF (Fransız Dili Quebec Ofisi-temelde dil polisi) tarafından uygulanan yasalar var. Parlamentoda ve tüm federal kurumlarda iki dil de eşit statüye sahip.
5. Sağlık Hizmeti Seçenekleri
Kanada’da, Medicare isminde bir sağlık sistemi var. Bu sistemde devlet insanların temel sağlık sigortasını ödüyor, daha sonra kamu ve özel sektör tarafından finanse ediyor. Yani Kanada’nın neresinde yaşıyor olursanız olun, herkes için ulusal sağlık sigortası var. Temel tıbbi hizmetler ise ücretsiz olarak alınıyor. Bunun yanında nüfusun %65-75’i işverenler aracılığıyla sağlanan ya da devlet tarafından sosyal yardım şeklinde verilen ikincil sağlık sigortasına sahip.
6. Manzaraları
Kanadalıların beşte dördü, Amerika sınırının 150 km yakınında yaşıyor. Bu da kuzeyde keşfetmek için ciddi miktarda alan olduğu anlamına geliyor. Diğer insanlardan bir süreliğine uzaklaşmak istiyorsanız, fırsat orada!
Buzul tarlalarından tropik yağmur ormanlarına kadar Kanada, her türde manzaraya ev sahipliği yapıyor. Pacific Rim Ulusal Parkı’nın engebeli kıyı şeridi, Sky Parkway’deki büyülü çayırlar ve Gros Morne parkındaki dağlar bunlardan sadece birkaçı.
7. Gölleri
Dünyadaki göllerin %20’sine sahip olan Kanada, hem tatlı hem de tuzlu su göllerinin evi. Burada, yaklaşık 2 milyon göl var. Dünyanın en büyük tatlı su gölü olan Superior Gölü de dahil olmak üzere Kuzey Amerika’nın beş büyük gölü Kanada’da yer alıyor. Kış aylarında donmuş göllerin bazılarında kayak yapabilirsiniz.
8. Dondurucu Soğuğu
Kanada’da “soğuk” ya da “buz gibi” benzeri kelimeler pek fazla kullanılmıyor çünkü soğuk denildiğinde gerçekten kanlı soğuktan bahsediliyor. Ülkenin British Columbia’daki batı kıyısı dışında, başka hiçbir yerde kış aylarında ortalama sıcaklık sıfırı geçmiyor.
Ülkenin büyük bir kısmında kış aylarında sıcaklıklar -30°C veya -40°C’ye kadar düşebilir, bu da dışarı çıkmayı oldukça sevimsiz hale getiriyor. Kıyı olmayan bölgelerde kar, yılın neredeyse altı ayı boyunca zemini kaplayabiliyor.
9. Buz Hokeyi
Kanadalılar, buz hokeyini çok seviyorlar. Ülkenin önemli sembolleri ve ulusal sporları arasında buz hokeyi ve lakros yer alıyor. Kışın özellikle donmuş göller üzerinde buz hokeyi yapılıyor ve hokeyin başka bir türü onlar için pek önemli değil.
10. Çuvallarda Alınan Süt
Büyük plastik bir çuvalla süt almak kulağa tuhaf gelebilir. Ama bu hala Ontario ve Quebec’te devam eden garip bir uygulama.
Kanada, 1970’te metrik sisteme geçince, hala cam şişede satılan sütlerin litre hesabı satılması zorlaştı. Ağır şişeleri taşımak çok zordu ve çabucak kırılıyordu. Kapların uygun boyutlara getirilmesi için üretim makinelerinin büyük ölçüde değiştirilmesi gerekiyordu. Bunun yerine daha az maliyetli bir sistem geliştirildi ve süt, küçük plastik torbalarla satılmaya başlandı.
Büyük bir paketin içinde üç küçük poşet süt var. Yani hepsini aynı anda açmadan, daha uzun süre taze tutulabilir. Eskiden beri bu kullanıma alışmış olan insanlar, kutu ya da şişe sütler yerine hala süt çuvallarını tercih ediyorlar. Uygulama günümüzde ülkenin farklı bölgelerine de yayılıyor.
11. Kanada’nın Ulusal Yemeği Poutine
Kanada’nın Quebec eyaletinden gelen bu lezzet, kahverengi bir sos ve eritilmiş peynir içindeki patates kızartmalarından oluşuyor. 1950’lerin sonlarında ortaya çıktı ve ülkenin ulusal yemeği haline geldi.
Ülkede herkes bu yemeği çok seviyor. Hatta yıllık poutine kutlamaları yapılıyor. Orijinal tarifi yapan yerler olsa da bir çok varyasyonu da oluşturulmuş.
12. Akçaağaç Şurubu
Akçaağaçlar Kanada’nın her yerinde ve sembollerinden biri. Bunu mutfaklarına da entegre etmeyi atlamamışlar. Bu tatlı, şekerli sıvı, ülke genelinde neredeyse her mutfakta bulunabilir.
Akçaağaçlar genelde kış sonu ve ilkbahar başında özsuyu üretiyorlar. Bir ağaç mevsiminde 20-60 litre arasında özsu verebiliyor.
Akçaağaçlardan alınan özsu, kaynatılarak şuruba dönüştürülüyor. Kaynatma işlemi, özsudaki şeker içeriğini %2-8’den yaklaşık %70’e çıkarıyor. Bugün Kanada dünyadaki akçaağaç şurubunun %70’ini üretiyor ve ABD onların en büyük müşterisi.
13. Bayrak Tasarım Yarışması
Kanada’da, 1964’te tüm ülkenin seveceği bir ulusal bayrak tasarlamak için halkın katılabildiği bir bayrak tasarım yarışması düzenlendi. Ülke genelinde vatandaşlar tarafından toplam 3541 bayrak tasarımı sunuldu ve bunların çoğu bir akçaağaç yaprağı, kunduz ve zambak çiçeğinden oluşuyordu. Kazanan ve bugün Kanada’nın resmi bayrağı olan çalışma, basit kırmızı ve beyaz akçaağaç yaprağı tasarımıyla Albay George F. G. Stanley’in tasarımı oldu.
15 Şubat 1965’te resmi olarak kabul edildi ve 1996 yılından bu yana, bu tarih Kanada Ulusal Bayrağı Günü olarak anılıyor.
14. Birinci Sınıf Eğitim
Kanada’da eğitim çoğunlukla kamu tarafından sağlanıyor, finanse ediliyor ve hem federal hem de yerel yönetimler tarafından denetleniyor. Çoğu yerde hem İngilizce hem de Fransızca eğitim mevcut.
Çok sayıda üniversitenin gelirleri de kamu tarafından sağlanıyor. Ülkedeki dört üniversite (University of Toronto, University of British Columbia , McGill University ve McMaster University) dünya çapındaki en iyi 100 üniversite içinde yer alıyor. İlk 500 sıralamasının içinde ise Kanada’dan 18 üniversite var.
OECD’nin 2019 yılı raporuna göre Kanada dünyanın en eğitimli ülkelerinden biri. 2017 yılında yaptığı, ülkelerin yetişkin eğitim düzeyleri sıralamasında (25-64 yaşları arasında diploma sahibi olanların yüzdesine göre), Kanada %56,27 ile ilk sırada yer aldı.
Kanadalı öğrenciler özellikle matematik, bilim ve okumada OECD ortalamasının üzerinde bir performans gösteriyor.
15. Özür Kelimesi: Sorry
Sorry, yani “üzgünüm” kelimesi, Kanada’nın en önemli kelimesi çünkü çok fazla kullanıyorlar. Mesela birine çarptığınızda özür dilemesi gereken taraf siz olsanız bile karşı taraftaki kişi özür dileyebiliyor. Bu durum 2009’da Ontario’da bir “Özür Kanunu (Apology Act)” çıkarılmasına neden oldu.
Teknik olarak suçu işlediği düşünülen kişinin özür dilemesi, yasal anlamda suçu itiraf ettiği anlamına gelir ve böyle kabul edilir. Fakat Kanada’da özür dilemenin yasal anlamı değişmiş çünkü insanlar suçlu olmasalar da özür diliyor. Özür kanunu da, özür dileyen kişinin aslında suçunu kabul etmediğini, sadece karşı tarafa nezaket gösterdiğini ifade ediyor.
16. Timmies
Halk arasında Timmies olarak bilinen Tim Hortons, bir fast food zinciri ve her yerde şubeleri var. Şirket 1964 yılında kuruldu ve bugün Kanada’nın en büyük hızlı servis restoran zinciri.
Kanada’daki hemen hemen her kasabada bir Timmies bulunuyor. Öyle ki, Kanada’da satın alınan her on fincan kahveden sekizi Timmies’ten geliyor.
17. Tüylü Dostlar
Geyik ve kunduz Kanada’nın ulusal maskotları. Kunduzlar sadece Kanada’nın en muhteşem türlerinden biri değil, aynı zamanda Kuzey Amerika’daki en büyük kemirgen. Geyikler ise Kanada’nın Boreal Ormanları ve sulak alanlarında yaygın. Neredeyse her arazide seyahat edebilirler.
18. Ayılar
Kanada ayıları, kunduzlardan biraz daha az “eğlenceli ve kabarık” ve biraz daha “büyük ve tehlikeli”. Bir ayı bir insanı öldürmek isterse, gerçekten yapabilir. Burada toplamda 3 tür ayı var: Kara ayılar, boz ayılar ve kutup ayıları.
Kara ayılar, gerçekten açlıktan ölmedikleri sürece insanların yanına yaklaşma eğilimi göstermiyorlar. Onlar harika bir ağaç tırmanıcıları. Ülke genelinde yaklaşık 500.000 tane kara ayı bulunuyor.
Boz ayılar çok daha büyük, bu nedenle ağaçlara tırmanamıyorlar. Yine de 30 milden fazla koşabilirler. Sayıları yaklaşık 20.000 olan boz ayıların insanlara saldırma olasılığı daha yüksek.
Kanada’da bulunan 17.000 kutup ayısı, tüm dünyadaki kutup ayılarının yaklaşık %70’ini oluşturuyor. Bu ayıların insanlara saldırması için bir gerekçeye ihtiyaçları yok. Çünkü iklim değişikliği yüzünden buzullar eriyor ve onlar da insanlarla daha fazla temas edecekleri alanlara doğru yaklaşmaya başlıyorlar.
19. Hayvan Köprüleri
Kanada’da birçok vahşi hayvan, karşıya geçmek için otoyolları kullanıyor. Bu durum da kazalara ve hayvanların ölümüne yol açıyor. Öyle ki, bazı geyik, koyun ve kaplumbağa türleri dahil olmak üzere 21 türün yaşamları yol kazaları yüzünden tehlike altındaydı.
Araçlardan kaynaklanan hayvan kazalarına bir çözüm olarak; onlar için özel tasarlanmış hem yeraltı geçitleri hem de üst geçitler inşa edildi. Dünya çapında yaygınlaşan ekolojik köprülerin kaynağını da bu projeler oluşturuyor.
Köprüler çimenli, yapraklı ve otoyolu geçmek için rahat bir seçenek. Doğayla uyum sağlaması için yerel bitki örtüleriyle süsleniyor. Banff Ulusal Parkı’ndaki hayvanlarla yapılan çalışmada büyük bir başarı yakalandı. 1996 ve 2012 yılları arasında, bu köprüleri kullanarak 150.000’den fazla kez geçiş yapan 11 büyük memeli türü kaydedildi. Şimdi ise Kanada’nın her yerinde hayvan köprüleri var ve yenileri yapılıyor.
20. Pekwachnamaykoskwaskwaypinwanik
Burası Kanada’ya ait bir göl ve adı yerli halk dilince “yabani alabalığın oltayla avlandığı yer” anlamına geliyor. Manitoba’da bulunuyor ve Kanada’nın en uzun yer adı.
