Krizin Boyutları
ABD Başkanı Donald Trump’ın Kanada dahil tüm yabancı üretim otomobil ve hafif ticari araçlara %25 ek vergi kararı, Kuzey Amerika’nın ekonomik dengelerini alt üst etti. 2 Nisan’da yürürlüğe girecek bu karar, Kanada’nın otomotiv endüstrisinin %70’ini oluşturan Ontario eyaletini doğrudan vuruyor. Başbakan Mark Carney’nin “doğrudan saldırı” olarak nitelendirdiği bu hamle, iki ülke arasındaki ticari gerilimi yeniden alevlendirdi.
Krizin Perde Arkası: Trump’ın Stratejisi
Trump, bu kararı “Amerika’nın Kurtuluş Günü” olarak lanse etse de, gerçekler çok farklı:
- Çift taraflı zarar: Otomotiv parçaları sınırı günde 8 kez geçiyor
- Zincirleme etki: Bir aracın %60’ı Kanada-ABD arasında birden fazla kez taşınıyor
- İstihdam krizi: Sadece Ontario’da 125.000 direkt otomotiv işçisi risk altında
Kanada’nın Savunma Hattı
1. Hukuki Mücadele
- USMCA anlaşmasının ihlal iddiasıyla DTÖ’ye başvuru
- 2018 çelik vergilerinde kazanılan 2.2 milyar $’lık tazminat örneği
2. Ekonomik Karşı Tedbirler
| Misilleme Hedefi | Olası Vergi Oranı | Etkilenecek ABD Bölgesi |
|---|---|---|
| Tarım ürünleri | %15-25 | Orta Batı eyaletleri |
| Kimyasallar | %30 | Texas, Louisiana |
| Lojistik hizmetleri | %10 | Sınır eyaletleri |
3. Acil Destek Paketleri
- İşsizlik fonu: 1.5 milyar CAD’lık acil bütçe
- Yeniden eğitim: 45 milyon CAD’lık mesleki dönüşüm programı
- KOBİ destekleri: %30 faiz indirimli acil kredi paketi
Sektörün Çığlığı: Gerçekler ve Rakamlar
Ontario Otomotiv Konseyi’nin acil raporuna göre:
- Üretim maliyetleri: %18-22 artış bekleniyor
- Fabrika kapanmaları: 3 ay içinde 5 büyük tesiste üretim durma riski
- Tedarik zinciri: 1.200 KOBİ doğrudan tehdit altında
General Motors Kanada CEO’su Travis Hester’ın uyarısı:
Tarihten Dersler: 2018 Krizi ile Karşılaştırma
| Kriter | 2018 Çelik Vergileri | 2024 Otomotiv Vergileri |
|---|---|---|
| Kanada’nın kaybı | 3.6 milyar CAD | Tahmini 8.2 milyar CAD |
| Karşı tedbirler | 16.6 milyar CAD’lık misilleme | Henüz açıklanmadı |
| Çözüm süresi | 14 ay | Belirsiz |
Küresel Etkiler: Domino Taşı Etkisi
- Avrupa Birliği: Almanya’nın Kanada’daki yatırımları askıya alması riski
- Asya: Toyota’nın Ontario’daki 1.4 milyar CAD’lık batarya yatırımı ertelenebilir
- Meksika: USMCA’nın geleceği sorgulanıyor
Sonuç: Ekonomik Savaşın Eşiğinde
Kanada hükümeti, “Team Canada” yaklaşımıyla tüm eyaletler ve sektör paydaşlarıyla koordineli hareket edeceğini açıkladı. Ancak uzmanlar, bu krizin 2018’den çok daha derin sonuçları olacağı konusunda uyarıyor. Ekonomist Armine Yalnizyan’ın değerlendirmesi:
“Bu sadece bir gümrük vergisi değil, Kuzey Amerika’nın 40 yıllık otomotiv entegrasyonunun sonu anlamına gelebilir. Kanada’nın tek seçeneği, Asya ve Avrupa pazarlarına hızlıca yönelmek olacak.”
“Tarih, ekonomik duvarların hiçbir ülkeye refah getirmediğini yazdı. Trump bu dersi unutmuş görünüyor.” 🚘💥
