Pandemi hayatımıza girdiğinden beri hepimizin günlük alışkanlıkları değişti. Çantalardan dezenfektanlar, ağızlardan maskeler, dillerden “sosyal mesafe”ler eksik olmuyor. Kanada’da resmi olarak onaylanan ilk Covid-19 vakası, 22 Ocak 2020 tarihinde Toronto’da görüldü. İlk ölüm ise, 10 Mart 2020’de British Columbia eyaletinde gerçekleşti. 25 Mayıs 2021 itibariyle 1 milyon 361 bin vaka görülen ülkede, ölüm sayısı 25 bin sınırını aşmış durumda. İyileşen 1 milyon 269 bin kişi varken, kalan sayı da aktif vakaları oluşturuyor. Aşı bulunup, insanlara ulaşmaya başladıkça; zengin ve aşıya çabuk ulaşan ülkeler başta olmak üzere dünyanın birçok yerinde önlemler gevşetilmeye başladı. Amerika, iki aşısını da olan vatandaşlarına kapalı alanlarda maske zorunluluğunu kaldırdı. Avustralya, Fransa gibi ülkelerde cafe ve restoranlar açıldı. İngiltere’de “Sevdiklerinize sarılabilirsiniz” aşamasına geçildi.
Peki Kanada’da Durum Ne?
Geçtiğimiz hafta, eyaletler yeniden açılma planlarını açıklamaya başladı. Manitoba dışında (vaka oranı nüfusuna göre hala çok fazla) hemen hepsi aşamalı olarak normal hayata döneceklerinin sinyallerini veriyor. Tüm eyaletlerin yeniden açılma planlarını, aşılama oranları ve hastaneye covid-19 sebebiyle yatan hasta sayısı belirliyor. Örneğin Ontario’da, nüfusun yüzde 60’ı en az bir doz aşı olduğunda ilk aşama gerçekleşecek. Bu sayılara Haziran’ın ortasında ulaşılacağı tahmin ediliyor. Açıklanan son aşamada ise, halkın yüzde 80’inin aşılanmış olması gerekiyor. Ki bu, büyük oranda normalleşme anlamına geliyor. Fakat “homeless” dediğimiz evsiz kişilerin genellikle aşı olmak istemedikleri ve Kanada genelinde sayıları yüksek bir topluluk olduklarından ikna edilerek aşılanmalarının önemli olduğu haberleri geliyor…
Kanada’nın Aşı Stratejisi
Aşı bulunur bulunmaz, şirketlerle en yüksek sayıda anlaşmaları yaparak halkını koruma altına almaya çalışan Kanada Hükümeti; nüfusunun birkaç katı fazla aşı almasıyla dünyada adaletsizlik yarattığı için çokça eleştirildi. Ancak anlaşmaları bol bol yapmak pek işe yaramadı. İlk onaylanan ve ülkeye ulaşan Pfizer/Biontech dozlarının ardından, tedarikte yaşanan sıkıntılar nedeniyle aşılama ciddi oranda yavaşladı. Moderna ve Astrazeneca onayları ile rahatlayan yetkililer, bu sefer de Oxford aşısı Astrazeneca ile ilgili çıkan yan etki/pıhtı haberleri dolayısıyla önce 55 yaş altına bu aşıyı yapmama kararı aldı. Ardından yaş sınırı 40’a düşürüldü ve artan vakalar sonucunda aşının kullanımı tamamen askıya alındı. İlk dozunu alanlara ikinci dozda diğer aşıları vererek “karıştırma” çalışmaları konuşulurken; son açıklamaya göre, ilk aşısını Astrazeneca olanlara ikinci dozu da aynı aşıdan vermeye başladılar. Faydalarının yan etkilerinden çok daha fazla olduğu ve aşılanmanın koruyuculuğu İçin uygun kişilerin aşı randevularını almaları yönündeki telkinler insanları ne kadar rahatlattı henüz bilemiyoruz.
Kanada Halk Sağlığı(Health Canada) tarafından diğer onaylanan aşı ise Johnson and Johnson’ın covid-19 aşısı. Ancak o cephede de durumlar biraz karışık. ABD, Güney Afrika ve Avrupa Birliği, kan pıhtılaşması vakaları nedeniyle aşının kullanımını geçici olarak durdurma kararı aldı. Kanada’da da henüz durumu netleşmedi. Ancak son zamanlarda Pfizer ve Moderna’nın yüklü teslimatları ile aşılama son derece arttı ve Kanada, birçok ülkeyle aşılama oranı konusunda yarışır durumda. Ülkenin en kalabalık Eyaleti Ontario, 18 yaş üzeri yetişkinlere aşı randevu sistemini açtı.
Ayrıca Pfizer’ın 12-17 yaş arasındaki gençlerde yüzde yüz koruma sağladığını açıkladığı çalışmaların ardından, Ontario’da bu yaş grubu da randevu alabilenler listesine eklendi. Ülke genelinde aşılama oranı şu an itibariyle % 50’yi geçmiş durumda. Ontario ise, yüzde 50’yi 12 Mayıs 2021 tarihinde geçti. Şimdilerde tüm dünyada “Aşı pasaportu” konusu konuşulmaya ve bazı ülkelerde uygulanmaya başlandı bile. Avrupa Birliği, aşı pasaportu olarak bilinen “AB Dijital Covid Sertifikası” üzerinde anlaşma sağladı. Turistlerin ve iş insanlarının yaz aylarında seyahat etmesini sağlayacak belge, Covid-19 ile ilgili aşılanmaları, testleri ve hastalığı geçirenlerin iyileştiklerine dair bilgileri içerecek. Kanada Federal Başbakanı Justin Trudeau da basın açıklamalarında gazetecilere, tam adı aşı pasaportu olmasa bile aşı olunduğunu kanıtlayacak bir belgeye sıcak baktıklarının sinyallerini verdi. Henüz nihai karar verilmedi.
Gelelim Pandemi Döneminde Kanada’da Yapılan Yardımlara…
Kanada Federal Hükümeti, Mart 2020 tarihinden beri; pandemi yüzünden işsiz kalan, bakmak zorunda olduğu çocuğu ya da hastası olduğu için çalışamayan ve belirli kriterleri karşılayan halkına aylık ortalama 2 bin Kanada Doları yardım ücreti ödüyor. Üstelik hane başına değil, kişi başına. Yani eşiniz de, siz de kriterlere uyuyorsanız ayrı ayrı yardım ödemesi alabiliyorsunuz. Bunun yanı sıra, eyaletler kendi içlerinde çalışmayan kişilerin evde olması yüzünden artabilecek faturalarda indirim uyguladı.
Tax return döneminde evden çalıştığını ve ev içi giderlerinin arttığını kanıtlayan kişilere de ekstra geri ödeme alma hakkı sunuldu. İş yerlerine kira desteği, vergi indirimleri yapıldı. Pandemi başından beri Ontario hükümeti, yüzyüze ya da online olmasına bakmadan okul çağındaki her çocuk için; bakım, yemek, giysi, ev içi aktivitelerde ihtiyaç olabilecek “öngörülemeyen masraflar” için farklı dönemlerde olmak üzere toplamda 800 Kanada Doları ödeme yaptı. Son çıkan haberlere göre de, bu sefer federal hükümet Canada Child Beneffit denen çocuk yardımını halihazırda almakta olan ailelere, 2021 için 3 taksitte ödenmek üzere 1200 dolar ödeme yapılacağını açıkladı.
